Testy sprawnościowe do straży pożarnej wymagają znakomitego przygotowania motorycznego aby uzyskać wysoki wynik. W tym celu niezbędne jest stworzenie odpowiedniego, indywidualnego planu, który pozwoli Tobie skutecznie przygotować się do testu pływackiego oraz trzech testów lądowych: podciągania na drążku, koperty i Beep testu. Celem jest abyś uzyskał średnią skalę ocen powyżej 61 punktów, co daje ocenę 6 (wybitną) lub 56-60 punktów, co przekłada się na ocenę 5 (bardzo dobrą). Inne (słabsze) wyniki nas nie interesują.

Bez względu na Twoje potrzeby, ten artykuł pomoże Ci przygotować się do testów sprawnościowych do Straży Pożarnej (PSP), poprzez zrozumieć ich specyfikę i sprostać im z sukcesem, kończąc testy z najwyższym możliwym wynikiem. W tym kompleksowym przewodniku, omówiono wszystko, co powinieneś wiedzieć o przygotowaniu do testów sprawnościowych do Straży Pożarnej. Tym samym zwiększysz swoją świadomość od wymagań testów, po zdobycie wiedzy dotyczącej tworzenia indywidualnego programu treningowego. Do tego trzeba dodać kluczowe aspekty  regeneracji, a więc odżywianie, nawadnianie oraz przygotowanie psychiczne. Sprawdzaj wszelkie informacje na temat testów do PSP na stronie rządowej GOV.

Zapraszam do lektury.

Źródło: vecstock

1. Dlaczego Przygotowanie Motoryczne pod testy do straży pożarnej jest Takie Ważne?

W służbie straży pożarnej, sprawność fizyczna jest absolutnie kluczowa. Nie tylko decyduje o zdolności do sprostania fizycznym wyzwaniom, ale także wpływa na skuteczność działania w sytuacjach kryzysowych. Bez odpowiedniego przygotowania motorycznego, nie tylko nie będziesz w stanie zdać testów do straży pożarnej, ale nie byłbyś w stanie podołać zadaniom w momencie dostania się na służbę. Dlatego testy dla kandydatów są niezbędne. Poprzez odpowiedni plan treningowy będziesz w stanie w przeciągu 12 tygodni osiągnąć formę, która pozwoli Tobie zdać testy do Państwowej Straży Pożarnej (PSP).

2. Testy Sprawnościowe do straży pożarnej – przebieg i tabele

Testy sprawnościowe straży pożarnej opierają się na trzech różnych testach sprawnościowych, wymagających znakomitego przygotowania motorycznego. Test podciągania na drążku, test biegu po kopercie oraz próba wydolnościowa, nazywana też testem Beep, to kluczowe metody oceny kondycji fizycznej. Próby te dostarczają wartościowych danych na temat siły, zwinności oraz wytrzymałości, które są kluczowe w służbie w PSP. Identyfikacja obszarów  określa przydatność kandydata do służby. Na stronie GOV, znajdują się w tabelach punktacje za wyniki jakie uzyskasz w każdym teście.

 

Podciąganie na drążku

Pierwszym z nich jest podciaganie na drążku. Test ten wymaga silnej obręczy barkowej, by wykonać conajmniej 12 podciągnięć aby osiągnąć minimalny wynik dający Tobie 55 punktów. Najwyższy możliwy wynik punktowany na 75 punktów, to 26 podciągnięć. Ta liczba punktów powinna być kierunkiem twojego planu treningowego.

Podciąganie na drążku to ćwiczenie sprawdzające siłę mięśni górnej części ciała. Drążek umieszczony jest na odpowiedniej wysokości, umożliwiającej wykonanie ćwiczenia w pozycji zwisu bez kontaktu z podłożem. Ćwiczący wykonuje podciąganie, przy czym jego broda powinna znaleźć się powyżej drążka, a ręce powinny powrócić do pełnego wyprostu. Podczas wykonywania ćwiczenia dozwolone jest poruszanie tułowiem i nogami, a końcowy wynik testu to liczba prawidłowo wykonanych podciągnięć.

Bieg po kopercie

Z kolei test biegu po kopercie jest sprawdzianem zwinności i koordynacji ruchowej. Ćwiczący musi pokonać określony tor biegu, składający się z tyczek (o wysokości 160-180 cm) ustawionych na polu o wymiarach 3 x 5 m. Komenda „start” rozpoczyna próbę.  Kanydat musi poruszać się zgodnie z oznaczonym na rysunku kierunkiem (A-B-E-C-D-E-A), omijając tyczki od strony zewnętrznej.  Próbę należy wykonać trzykrotnie, omijając tyczki od zewnętrznej strony. Istotne jest, by nie przesuwać tyczek ani nie chwytać ich w trakcie biegu. Jeśli do tego dojdzie, kandydat musi przerwać bieg i ustawić tyczkę na poprzednie miejsce, zanim kontynuuje. Wynikiem testu jest czas wykonania ćwiczenia, z dokładnością do setnych części sekundy.

Maksymalna liczba punktów do zdobycia to 75, przy wyniku na poziomie 22 sekund. Wynik 22,95 przekłada się na 56 punktów.

Beep test

Ostatnia próba, znana jako Beep test, służy do oceny wydolności tlenowej uczestnika. Polega ona na bieganiu między dwoma punktami oddalonymi o 20 m, z tempem regulowanym przez sygnał dźwiękowy. Test kończy się, gdy ćwiczący dwukrotnie nie zdąży dotrzeć do drugiego punktu w określonym czasie lub dwukrotnie wystartuje przed sygnałem. Ostateczny wynik to liczba rozpoczętego poziomu oraz liczba pełnych przebiegniętych 20-metrowych odcinków na danym poziomie.

Analiza wyników tych testów pozwala na precyzyjne zrozumienie poziomu kondycji fizycznej danej osoby. Dane te mogą być wykorzystane do zaprojektowania indywidualnych planów treningowych, a także do monitorowania postępów w czasie. Dodatkowo, w kontekście zawodowym, takie testy mogą okazać się niezbędne do oceny kwalifikacji kandydatów do określonych ról, takich jak strażak, żołnierz, czy sportowiec. Unikalność i specyfika tych prób sprawiają, że stanowią one nieocenione narzędzie w ocenie kondycji fizycznej i mogą dostarczyć informacji, które trudno zdobyć za pomocą innych metod.

Wynik maksymalny, a więc 75 punktów można otrzymać uzyskując 12 poziom i 5 odcinków. Z kolei 56 punktów to 10 poziom i 9 odcinków.

Przygotowanie motoryczne pod testy sprawnościowe do straży pożarnej: Odkryj, techniki i porady, które pomogą Ci osiągnąć sukces.

Źródło: strona rządowa GOV

3. Periodyzacja, czyli jak skutecznie przygotować się do Testów Sprawnościowych Straży Pożarnej (PSP)

Periodyzacja jest kluczowym elementem w procesie przygotowania do testów sprawnościowych, takich jak te dla straży pożarnej. To strategiczne rozplanowanie treningu ma na celu optymalizację wydajności i ograniczenie ryzyka urazów. Zarządzanie intensywnością i obciążeniem treningowym w celu osiągnięcia szczytowego poziomu sprawności w odpowiednim momencie jest niezbędne.
W przygotowaniu motorycznym, proces ten dzieli się na dwie główne fazy: fazę ogólną i specjalistyczną.

W fazie ogólnej, nacisk kładzie się na rozwijanie ogólnej sprawności fizycznej, głównie na szerokorozumianej wytrzymałości. Metodyka treningowa w tym etapie powinna być zróżnicowana,
a intensywność i obciążenie dostosowane do indywidualnych twoich możliwości i aktualnego stanu wytrenowania. W tym okresie powinno się skupić na takich aspektach jak biegowa wytrzymałość tlenowa, wytrzymałość siłowa, elastyczność, stabilizacja, czy koordynacja ruchowa. Zastosowanie treningu interwałowego, treningu siłowego czy treningu obwodowego, mogą przynieść wymierne korzyści. Dostosowanie intensywności do umiarkowanej jest, przy dużej intensywności jest kluczowe do zbudowania bazy kondycyjnej. Dzięki temu w kolejnej fazie będziesz w stanie podołać treningom o wysokiej intensywności, zarówno biegowym, jak i siłowym. Tym samym faza ogólna ma doprowadzić do stworzenia bazy pod dalsze przygotowanie do testów.

Druga faza, zwana fazą specjalistyczną, koncentruje się na rozwijaniu konkretnych umiejętności, które są niezbędne w testach do straży pożarnej. W tej fazie, obciążenie i intensywność powinny być zwiększone. Tym samym trening siłowy będzie skupiał się na sile maksymalnej i mocy, co również przełoży się na poprawę szybkości i zwinności. Rozwiązaniem staje się trening kompleksowy, łączący ćwiczenia siłowe i plyometryczne bądź też trening VBT. Z kolei trening biegowy przyjmie charakter interwałowy, typowy dla Beep Testu. Spadnie tutaj kilometraż na rzecz częstszego „przebywania” w strefie bezltlenowej.

Mimo swojej precyzyjności, periodyzacja musi być elastyczna, aby dostosować się do indywidualnych potrzeb i postępów jakie będziesz uzyskiwać. Odpowiednie monitorowanie i modyfikacja planu są kluczowe dla utrzymania ciągłego postępu i uniknięcia przeciążenia. Z prawidłowym podejściem, periodyzacja może znacznie przyczynić się do sukcesu w testach sprawnościowych dla straży pożarnej.

4. Przygotowanie motoryczne pod testy sprawnościowe do straży pożarnej – Plan treningowy

Aby sprostać wyzwaniom tego zawodu, kandydaci do straży pożarnej muszą przejść rygorystyczne testy sprawnościowe. W tym artykule przedstawimy kompleksowy plan treningowy, który pomoże w przygotowaniu się do tych testów, skupiając się na kluczowych aspektach, takich jak trening mocy, poprawa eksplozywności oraz siły ciosu i kopnięcia.

Strażacy często muszą działać w ekstremalnych warunkach, takich jak wysokie temperatury, gęsty dym czy ograniczona widoczność. W takich sytuacjach nie ma miejsca na błędy. Dlatego tak ważne jest, aby każdy kandydat do straży pożarnej był w doskonałej formie fizycznej. Odpowiednie przygotowanie motoryczne nie tylko zwiększa szanse na zdanie testów sprawnościowych, ale także pomaga w codziennej pracy strażaka, gdzie każda sekunda jest na wagę złota.

4.1. Przygotowanie siłowe – fundament sprawności strażaka

Siła jest jednym z kluczowych elementów, które decydują o skuteczności strażaka w terenie. Niezależnie od tego, czy chodzi o przenoszenie rannych, podnoszenie ciężkiego sprzętu czy forsowanie drzwi, siła odgrywa kluczową rolę.

Dlaczego siła jest tak ważna dla strażaka?

  1. Podciąganie na drążku: Jedno z podstawowych ćwiczeń testujących siłę górnej części ciała. Strażacy muszą być w stanie podciągnąć się wielokrotnie, aby udowodnić swoją sprawność.
  2. Podnoszenie ciężarów: W sytuacjach kryzysowych strażacy często muszą podnosić ciężkie przedmioty, takie jak beczki z wodą czy rannych ludzi.
  3. Przenoszenie obciążeń: W trakcie akcji ratunkowej strażacy muszą być w stanie przenosić ciężki sprzęt na duże odległości.

Ćwiczenia siłowe kluczowe dla strażaka:

  1. Podciąganie na drążku: To ćwiczenie wzmacnia mięśnie pleców, ramion i brzucha. Regularne treningi pomogą zwiększyć liczbę powtórzeń. Istnieje wiele wariancji tego ćwiczenia, począwszy od podciągania podchwytem, nachwytem, podciągania pod drążkiem (mocniej aktywuje się obręcz barkowa i biceps), czy ściąganie drążka wyciągu górnego w klęku itd.
  2. Przysiady ze sztangą: Wzmacniają mięśnie nóg i pośladków, co jest kluczowe w kontekście budowania bazy siłowej, która będzie miała przełożenie na wyniki w teście zwinnościowym.
  3. Wiosłowanie sztangą: Skupia się na mięśniach pleców, co jest niezbędne do podciągania na drążku. Może być dodatkowym ćwiczeniem wspierającym wynik w podciąganiu na drążku.
  4. Pompki: Wzmacniają mięśnie klatki piersiowej, ramion i brzucha.
  5. Wyciskanie hantli, z odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa poza ławeczką: wzmacnia i rozwija zarówno mięśnie klatki piersiowej, jak również pomaga pracować nad stabilizacją i wytrzymałością core oraz kończyn dolnych, co przekłada się na lepszą ergonomię ruchu i mniejsze ryzyko urazu.

Poprawa eksplozywności i szybkości – klucz do sukcesu w testach

Eksplozywność i szybkość są równie ważne co siła. W sytuacjach kryzysowych, strażacy muszą działać szybko i skutecznie. Dlatego tak ważne jest, aby trenować nie tylko siłę, ale także szybkość i eksplozywność.

Ćwiczenia na poprawę eksplozywności:

  1. Ćwiczenia plyometryczne: Doskonałe do zwiększenia mocy nóg i poprawy eksplozywności, a także testu zwinności.
  2. Rzuty piłką lekarską: Pomagają w zwiększeniu mocy mięśni brzucha i pleców, a odpowiednio zastosowane wpływają na poprawę stabilizacji.
  3. Trening kompleksowy: Pomaga kształtować siłę maksymalną i moc, dzięki czemu uzyskasz lepszy wynik w teście zwinnościowym.
  4. VBT (Velocity Based Training): Nowoczesne podejście do treningu siłowego opartego na szybkości, a więc wykonywaniu ćwiczeń z obciążeniem, z jak największą prędkością ruch.

4.2. Przygotowanie wytrzymałościowe – fundament sprawności strażaka

Wytrzymałość jest jednym z kluczowych elementów, które decydują o skuteczności strażaka w terenie. Niezależnie od tego, czy chodzi o przenoszenie rannych, podnoszenie ciężkiego sprzętu czy forsowanie drzwi, wytrzymałość odgrywa kluczową rolę.

Aby osiągnąć dobry wynik w teście Beep, kandydat musi być w doskonałej kondycji fizycznej. Trening cardio i trening interwałowy są kluczem do sukcesu w tym teście. Dzięki nim kandydat jest w stanie biec szybko i skutecznie przez długi czas, co zwiększa jego szanse na zdanie testu. Trening cardio powinien być stosowany w pierwszym okresie przygotowawczym do testów sprawnościowych w celu zbudowania bazy wytrzymałości tlenowej, oraz przyzwyczajania organizmu do dużego kilometrażu. Trening interwałowy  jest z kolei odzwierciedleniem wysiłku z jakim będziesz mierzyć się podczas Beep Testu.

Dlaczego wytrzymałość jest tak ważna dla strażaka?

  1. Długotrwałe akcje: Strażacy często muszą pracować przez długie godziny bez przerwy, dlatego muszą być w doskonałej kondycji.
  2. Praca w trudnych warunkach: Wysokie temperatury, gęsty dym i ciężki sprzęt wymagają od strażaka doskonałej kondycji fizycznej.
  3. Szybka reakcja: W sytuacjach kryzysowych, strażacy muszą działać szybko i skutecznie.

Trening cardio: Jest to podstawowy trening wytrzymałościowy o niskiej – średniej intensywności, który skupia się na pracy serca i układu oddechowego. Pomaga w zwiększeniu wydolności tlenowej organizmu, co jest kluczem do długotrwałej pracy w trudnych warunkach.

Trening interwałowy: Skupia się na krótkich, ale intensywnych ćwiczeniach, które aktywują włókna mięśniowe typu II. Pomaga w zwiększeniu wytrzymałości beztlenowej, co jest kluczem do szybkiej i skutecznej reakcji w sytuacjach kryzysowych.

 

5. Dodatkowe Wskazówki do Przygotowania

Oprócz treningu siłowego i wytrzymałościowego, istnieje wiele innych elementów, które mogą pomóc Ci w przygotowaniu do testów sprawnościowych straży pożarnej. Wszystkie te rozwiązania, dostosowane indywodualnie pod twoje potrzeby otrzymasz w ramach wykupionego planu treningowego.

5.1. Zdrowa Dieta

Zdrowa, zbilansowowana dieta jest niezbędna do utrzymania siły i energii potrzebnej do wykonywania wymagających ćwiczeń, które przygotują Cię do testów. Każdy kto zaczyna przygotowywać się do testów sprawnościowych będzie musiał skupić się nie tylko na wydajności organizmu ale i na pracy nad składem ciała. Dlatego kluczowym zadaniem jest tutaj wyliczenie zapotrzebowania kalorycznego, które zapewni Tobie budowanie masy mięśniowej, czy też redukację tkanki tłuszczowej, bądź utrzymanie obecnej masy ciała. Kolejnym aspektem jest dobór odpowiedniej ilości białka, które wspiera regenerację tkanek. W tym przypadku zaleca się aby było to około 2g białka/kg masy ciała, co nadal powinno być dostosowywane indywidualnie. Z kolei węglowodany wspierać będą wydajność podczas wysiłku, odpowiadając za magazynowanie glikogenu, energetyczngo surowca niezbędnego do maksymalizacji wydajności w wysiłkach o dużej intensywności. Tym samym staje się on paliwem podczas treningu siłowego oraz interwałowego. Tłuszcze są z kolei markoskładnikiem odpowiedzialnym za zdrowie organizmu, przede wszystkim omega-3. Z drugiej strony wspierają wchłanianie witamin z grupy A, D, E oraz K, przez co olej lniany, oliwa z oliwek, czy tłusce ryby powinny stanowić ważny element twojej diety.

5.1.1. Znaczenie Zdrowego Odżywiania

Jedzenie pełnowartościowych, odżywczych posiłków pomoże Ci utrzymać siłę i energię, a także przyspieszy regenerację po treningu. Pamiętaj, że każdy produkt spożywczy posiada określoną pulę witamin i minerałów, odpowiedzialnych za wydajność mięśni, układu nerwowego, pracy serca, czy produkcję hormonów. Dostarczenie odpowiedniej ilości magnezu zoptymalizuje skurcze mięśni oraz wydajność nerwową. W ten sposób zoptymalizujesz koordynację nerwowo-mięśniową, oraz będziesz odporniejszy na stres. Oznacza to, że w momencie pojawienia się stresora, odpowiedź organizmu nie będzie tak silna, przez co nie odczujesz kołatania serca, tylko lekkie pozytywne pobudzenie aby poradzić sobie z problemem.

Pamiętaj, też że żywność dostarcza budulca hormonów. Przykładowo obecnie coraz większy problem związany jest ze spadkiem testosteronu, którego prekursorem (budulcem) jest cholesterol. Odpowiednia jego podaż, wraz z błonnikiem, spowoduje, że organizm wykorzysta go do produkcji wspomnianego hormonu. Oczywiście kluczowa staje się również odpowiednia dawka witamin i minerałów odpowiedzialnych za konwersję cholesterolu na testosteron.

5.2. Odpoczynek i Regeneracja

Odpoczynek i regeneracja są równie ważne jak trening. Bez odpowiedniego odpoczynku, Twoje ciało nie będzie w stanie efektywnie się regenerować i adaptować do stresu treningowego. Wprowadzenie właściwych nawyków w trakcie dnia, unikanie niebieskiego światła, właściwe odżywianie po treningu i przed snem stają się w tym kontekście kluczowe. Oczywiście do tego dochodzą także inne działania w postaci sauny (odpowiedniego jej rodzaju i temperatury), czy kąpieli kontrastowych. Wszystko to ma przełożenie na regenerację tkanek oraz obniżenie kortyzolu, a tym samym zmniejszenie odczuwanego poziomu stresu. Właściwie zaimplementowane protokoły zapewnią Tobie szansę na jeszcze lepsze przygotowanie motoryczne pod testy do straży pożarnej.

5.2.1. Znaczenie Snu

Dobry sen jest kluczowy dla regeneracji i utrzymania optymalnej kondycji fizycznej. Staraj się zapewnić sobie 7-9 godzin snu każdej nocy. Aby usprawnić swój sen możesz wprowadzić dostosowane dla Ciebie indywidualne rozwiązania, które dotyczą szerokorozumianej higieny snu. Istotnę rolę odgrywają także schematy postępowania przed snem, związane z odpowiednim żywieniem, aby dostarczyć organizmowi substraty do produkcji melatoniny. Wsparciem dla tego procesu jest także odpowiednie postępowanie przed uśnięciem, aby przygotować organizm do właściwej dynamiki produkcji melatoniny, oraz innych hormonów odpowiedzialnych za regenerację, np. hormonu wzrostu.

5.2.2. Techniki Relaksacyjne

Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy techniki oddechowe, mogą pomóc w budowaniu mentalnej wytrzymałości i radzeniu sobie ze stresem. Pamiętaj, że wyzwania dnia codziennego, jak również trening są obciążeniem dla ukłądu nerwowego, co ma przełożenie na układ hormonalny. Nadmierna produkcja kortyzolu, a więc hormonu stresu będzie dla organizmu wyczerpująca, prowadząc do senności czy też nadmiernego przebodźcowania, czego wynikiem staje się nadpobpudliwość lub nieptorzebna agresja. Dlatego też musisz zadbać o rozwiązania, które będą obniżać stres, tym samym zwiększając wydajność swojego organizmu. Joga czy hydroterapia są jednymi z wielu przykładów, które mogą Ci w tym pomóc. Wszelkie rozwiązania powinny być dobierane indywidualnie i wprowadzane do twojego planu treningowego, co znajdziesz w ofercie Science Trainig.

5.2.3. Przygotowanie Mentalne

Oprócz przygotowania fizycznego, również przygotowanie mentalne jest kluczowe dla sukcesu w testach sprawnościowych straży pożarnej. Mentalna wytrzymałość jest niezbędna do radzenia sobie z trudnymi i stresującymi sytuacjami, które są częścią służby w straży pożarnej. Można ją wypracować na wiele sposobów. Pierwszym z nich jest rozwijanie świadomości własnych myśli, a co za tym idzie postępowania. W trakcie służby w straży pożarnej, liczba stresorów jest znacząca, przez co kluczem staje się umiejętność właściwego zarządzania emocjami by niwelować stres. Wsparciem tutaj będzie również dieta, która pozwoli wyciszyć organizm, przez co wypracowane

 

Podsumowanie

Przygotowanie motoryczne pod testy sprawnościowe do straży pożarnej jest skomplikowanym procesem, który wymaga zaangażowania, dyscypliny i odpowiedniego podejścia. Pamiętaj o znaczeniu zarówno treningu siłowego, jak  i wytrzymałościowego. Oprócz tego przykładaj szczeólną uwagę do regeneracji, która wspierana jest przez właściwe odżywianie, potreningowe metody regeneracyjne a także przygotowanie mentalne. Wierzę, że z tym przewodnikiem jesteś teraz lepiej przygotowany do podjęcia tego wyzwania. Pamiętaj, że każde twoje działanie ma wpływ na twój organizm, układ ruchu, hormonalny, fizjologiczny, biochemiczny, czy dopaminergiczny. Wszelkie działania muszą mieć logiczną całość.

Wszystko to co jest niezbędne do zdania testów do państwowej straży pożarnej, może znaleźć się w indywidualnie przygotowanym dla Ciebie planie treningowym, który znajdziesz tutaj.

FAQ

1. Jak długo powinienem się przygotowywać do testów sprawnościowych straży pożarnej?

Wszystko zależy od twojego stanu wytrenowania, ale może to być 6 lub 3 miesiące, a więc dwa lub jeden mezocykl.

2. Jak często powinienem trenować siłę i wytrzymałość?

Powinieneś trenować je podczas całego okresu przygotowawczego do testów.

3. Czy istnieją specjalne diety dla osób przygotowujących się do testów sprawnościowych straży pożarnej?

Dieta powinna być dostosowywana indywidualnie, z ukierunkowaniem na maksymalizację wydajności w wysiłkach beztlenowych.

4. Jak mogę monitorować swoje postępy podczas przygotowań do testów sprawnościowych straży pożarnej?

Możesz cyklicznie wykonywać testy podciągania, które można robić nawet w formie treningu. Cyklicznie możesz również zamieniać typowe ćwiczenia wytrzymałościowe, zamiast których wykonasz po prostu Beep test. To samo rozwiązanie możesz zastosować w postaci biegu po kopercie. To w jaki sposób cykliczne testy będą wprowadzane do twojego planu treningowego zależy od wielu czynników. Podstawą jest tutaj twoja początkowa forma, oraz efekty jakie uzyskujesz w trakcie całego procesu treningowego.

Jeżeli chcesz profesjonalnie przygotować się do testów sprawnościowych do straży pożarnej, skontaktuj się ze mną przez e-mail lub telefon. Wszystko to co zostało opisane wyżej jest częścią oferty, która może stać się twoim programem przygotowawczym.